Türkiye’nin tarihinde köklü bir yere sahip olan ve halen birçok Türk vatandaşı tarafından sıklıkla tercih edilen, Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya göçleriyle başlayan bir banyo geleneğidir. Tarihi dokusu ve mimarisi ile turistlerin ilgisini çeken hamamlar, yıllara meydan okuyan bir miras olarak ayakta durmaktadır. Hamam kültürünün özünü anlamak için, öncelikle bu geleneğe bir göz atalım.
Geleneksel hamam kültürü, “Hamam” kelimesi, Arapça ( حمّام, hammâm) kökenli olup “ısınmak” anlamına gelir ve Türkler tarafından benimsenmiştir. Avrupa’da yaygınlaşmış adıyla “Türk Banyosu” olarak da kullanılır. Özel bir düzenle ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, yıkanma amacıyla kullanılan yapılardır. Hamamlar, kişilerin temizlenip dinlenebileceği mekânlar olarak hizmet verir.
Hamamın tarihi Antik Romalılar’a kadar uzanır. Vezüv yanardağının patlamasından sonra küller altında kalan Pompeii şehrinde yapılan kazılar, Romalılar’ın kullandıkları hamamları ortaya çıkarmıştır. Bu hamamların yalnız temizlik için değil, zevk ve eğlence için de yapıldığı anlaşılmaktadır. Romalılarda sınıf farkı olduğu için, hamamlarda kölelerle asillerin giriş kapıları ve yıkandıkları yerler ayrılmıştı. Roma hamamlarında ayrıca buhar banyosu yeri, soğuk ve sıcak su havuzları da vardı.
Genellikle çift katlı olarak tasarlanan bu yapılar, kadın ve erkek için ayrılmış bölümlerden oluşur.
Türk hamamları başlıca üç kısma ayrılır:
- Soyunma yerleri
- Yıkanma yerleri:
- Soğukluk,
- Hamam (Sıcaklık);
- Isıtma yeri (Külhan)
Natır
Hamamda çalışan ve müşterileri yıkayan kadınlara denir.
Tellak
Hamamda çalışan ve müşterileri yıkayan erkek kişilere denilir.
Soyunma yerleri
Geniş bir sofa ve çevresinde bölmeli sekiler bulunur. Yıkanan kimseler, bu sekilerde uzanıp dinlenirler.
Yıkanma yerleri
Soğukluktan geçilerek girilen hamam kısmına denir. Burası da bazı bölümlere ayrılır: Kurna başı denilen herkesin teker teker yıkandığı yer, halvet adı verilen kapalı ve yalnız başına yıkanma hücreleri. Bir de üzerine uzanıp ter dökülen göbek taşı bulunur. Burası, hamamın mermer kaplı zemininden daha yüksek yapılmış ve çeşitli geometrik şekillerde olabilen yerdir.
Isıtma yeri – külhan
Hamamın altında olup burada ateş yanar. Ateşten yükselen alev ve duman, mermer zeminin altındaki özel yollardan, duvar içlerinden geçer, tüteklik adı verilen bacadan çıkar.
Külhandaki ocağın üzerinde sıcak su kazanı, onun da üzerinde soğuk su deposu bulunur. Ocağın dip kısmındaki birkaç kanal, hamamın yıkanma yerinin ortasındaki göbek taşının altına kadar uzanır. Ocakta yanan odunların tesirli alev ve dumanları, bu kanallardan göbek taşının altına gider. Bu taşın altındaki karanlık yer çok ısındığından buraya cehennem denir.
Çarşı hamamları, haftanın belli günlerinde kadınlara, başka günlerde erkeklere açıktır. Çifte hamam olanlar ise birbirine bitişik iki hamam olup, biri kadınlara, diğeri erkeklere ayrılmıştır. Bu hamamlar her gün açıktır.
Geleneksel hamam kültürünün önemli bir unsuru da “kese” işlemidir. Kese, cildin ölü hücrelerinden arındırılması için yapılan bir tür peeling işlemidir. Bu işlem, hamam atmosferinde sıcaklık farklarından faydalanılarak gerçekleştirilir ve cildin yenilenmesine katkıda bulunur.
Hamamlar, Osmanlı İmparatorluğu döneminde oldukça yaygınlaşmıştır. İstanbul’daki tarihi hamamlar, bu dönemde inşa edilmiştir ve Osmanlı mimarisinin önemli örneklerini sunar. Bu dönemde hamamlar, sadece kişisel temizlik için değil, aynı zamanda sosyal etkileşim için de kullanılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasının ardından geleneksel hamam kültürü gerilemiş olsa da, günümüzde hala birçok hamam turistlerin ilgisini çekmektedir.
Geleneksel hamam kültürü, Türk tarihinde köklü bir yere sahiptir ve günümüzde de yaşatılmaya devam etmektedir. Tarihi, mimarisi ve kültürel önemiyle geleneksel hamamlar, Türkiye’nin turizm açısından önemli bir zenginliğini oluşturur. İstanbul’da Otelimizde, konforlu bir konaklama deneyimi yaşarken hem şehir merkezinin tadını çıkarıp hem de geleneksel hamamımızı ziyaret ederek, bu zengin kültürü bizzat deneyimleme fırsatı bulabilirsiniz. Odalarımız ve otelimiz hakkında detaylı bilgi almak için tıklamanız yeterli.
Rezervasyon yaptırmak isterseniz linke tıklayabilirsiniz.
